Nie mam w zwyczaju przechwalania się to jednak chciałem podzielić się skarbem mojej małej biblioteczki. Jest to w wyjątkowo dobrym stanie zachowana Biblia Gdańska wydanie z 1873 roku drukiem Trowicza i Syna w Berlinie, którą niedawno nabyłem. Wyjątkowości tej perełce nadaje unikalna czcionka "Szwabacha" z którą zdążyłem się już zapoznać przy okazji "Kazań Mikołaja Reja", więc nie mam problemu z czytaniem tekstu w tej czcionce. Dla mnie osobiście to nieopisane uczucie, kiedy mogę trzymać w ręce Biblię, która w swoim czasie poruszała i prowadziła oddane jej osoby, a dziś nic nie traci na swej aktualności, wręcz przeciwnie - piękno staropolskiego języka i wyborna czcionka nie pozwalają oderwać się od lektury żywego Słowa Bożego.
Starania zborów protestanckich o nowe po
Biblii Brzeskiej wydanie trwały ponad ćwierć wieku. Początkowym zamysłem wielu, było dokonanie zupełnie nowego przekładu. W 1600 roku jednak, na soborze w Ożarowie powierzono to dzieło Marcinowi Janickiemu, pastorowi zboru reformowanego w Secyminie (sandomierskie). Jednak w 1602 roku postanowiono odłożyć prace do czasu zebrania się superintendentów, aby wyznaczyć do tego wydania rewizorów i „obmyślić pieniądze na opędzenie kosztów”. W 1603 roku na synodzie bełżyckim (lubelskie) postanowiono wydać owe tłumaczenie Janickiego, po uprzednim dokonaniu rewizji, do czego wezwano teologów helweckiego i augsburskiego wyznania oraz przedstawicieli Jednoty Braci czeskich. Ci uczeni mężowie mieli się zebrać w r. 1604 na synodzie w Baranowie (w Sandomierskiem), majątku wojewody brzeskiego, który na ich utrzymanie łożyć obiecał. Na tym synodzie polecono Danielowi Mikołajewskiemu, seniorowi zborów kujawskich i Janowi Turnowskiemu, seniorowi Jednoty czeskiej w Wielkopolsce, aby tłumaczenie Janickiego porównali z Biblią Brzeską, czeską (1579-1593), francuską, łacińską Pagninusa i Wulgatą. Mimo starań obydwu mężów Biblia Janickiego nigdy nie została wydana. Nie wiadomo także, co się stało z jego rękopisem. Pełne wydanie Biblii ukazało się drukiem 18 listopada 1632 r. w Gdańsku. Karta tytułowa ma miedzioryt przedstawiający Mojżesza i Aarona, u góry raj, u dołu zaś scenę „sądu ostatecznego”. Na początku są dwie dedykacje: Krzysztofowi Radziwiłłowi, księciu na Birżach, i Dubinkach, hetmanowi polnemu W.X.L., wnukowi R. Rudego, brata stryjecznego wydawcy Biblii Brzeskiej oraz królowi Władysławowi Zygmuntowi tzn. Władysławowi IV.
Ważną datą w dziejach Biblii protestanckiej jest rok 1632, wtedy bowiem ukazała się tzw. Biblia gdańska, która od miejsca wydania uzyskała swą nazwę. Dla protestantów ma ona takie znaczenie, jak dla polskich katolików Biblia Wujka. Jej powstaniu M. Sipayłłówna poświęciła osobne studium. W oparciu o źródłowe materiały podaje nieznane dotąd szczegóły. D. Mikołajewski po ukazaniu się Nowego Testamentu Janickiego przystąpił do przekładu całego Pisma Św., które ukończył w roku 1623, lecz aprobatę na jego wydanie uzyskał dopiero na synodzie w Wilnie w r. 1629. Przekład był samodzielnym dziełem Mikołajewskiego, a dopiero przed oddaniem do druku adiustację przeprowadzili: senior braci czeskich Paweł Paliur, superintendent małopolski Andrzej Węgierski i Jan Turnowski. Tytuł Biblii brzmi: „Biblia święta, to jest księgi Starego i Nowego Przymierza z żydowskiego i greckiego języka na polski pilnie i wiernie przetłumaczone”. Gdańsk, druk. Andrzeja Hunefelda (E. XIII, 18–19). Obszerna ta księga, drukowana pięknym gotykiem, formatu 8º, liczy 898 stron Starego Testamentu, 219 stron apokryfów, 286 stron Nowego Testamentu. Na końcu dodano opis męki Chrystusa Pana i przekład psalmów Macieja Rybińskiego, seniora zboru kalwińskiego w Poznaniu. Biblia została dedykowana przez Krzysztofa Radziwiłła królowi Władysławowi IV.
Przekład ten początkowo nie zdobył sobie powszechnego uznania. Przyczyną tego były nie tylko błędy korekty (np. Chrystus kuszony „do diabła”), ale zbyt wielkie odchylenia od Biblii brzeskiej, czego nie mogli znieść zwłaszcza litewscy kalwini. Stopniowo jednak doceniono wartość przekładu, a zwłaszcza jego ogromną wierność. Tłumacze pińczowscy starali się o dokładne oddanie tekstu oryginalnego, dbając przy tym o poprawność i piękno języka. Biblia gdańska natomiast oddaje dosłownie tekst oryginału, nawet ze szkodą języka. Wiszniewski zwraca uwagą, że Biblia gdańska nie jest przeróbką Biblii brzeskiej, lecz „różni się od niej na każdej karcie i w każdym wierszu”. Inny jest w niej układ ksiąg Starego i Nowego Testamentu, inne są tytuły, rozdziałów, brak jest przypisków i uwag marginesowych pińczowskiego przekładu. Język i styl Biblii gdańskiej jest poprawniejszy niż Biblii brzeskiej. Postęp zaznacza się zarówno w ortografii, jak i w formowaniu wyrażeń. Wkrótce Biblia gdańska stała się tekstem obowiązującym dla wszystkich wyznań ewangelickich w Polsce.
Biblia gdańska miała bardzo wiele wydań. Ze znanych: Amsterdam r. 1660, Halla Magdeburska r. 1726, Królewiec r. 1738, 1779 i 1823, Brzeg Śląski r. 1768, Berlin r. 1810, 1861, 1863, 1913; najbardziej rozpowszechniona jest edycja z r. 1854 z Halli, będąca przedrukiem Biblii gdańskiej według wydania berlińskiego z r. 1810. W Wiedniu Biblia ukazała się w r. 1867, w Warszawie w r. 1869, 1879, 1921, 1924, 1928, 1934 i 1937 nakładem Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego; w r. 1944 wyszła w Genewie nakładem Sociétés Bibliques Reunies. Łącznie ukazało się przeszło 20 wydań całej Biblii.
Oddzielnie przedrukowywano z Biblii gdańskiej Nowy Testament. Trudno wyliczyć tu wszystkie jego wydania. Ze znanych edycji można wymienić: w Amsterdamie w r. 1686, w Brzegu Śląskim w r. 1708 i 1725, w Lipsku w r. 1727, 1728, 1832, 1838; w Królewcu w r. 1730, 1737; w Warszawie w r. 1834, 1920, 1929, 1937; w Berlinie w r. 1867, w Londynie w r. 1873, w Wiedniu w r. 1881, 1882, 1883, 1908, 1913, w Nowym Jorku w r. 1916.
Biblia gdańska była ostatnim i największym osiągnięciem polskich protestantów, gdyż aż do czasów obecnych całkowitego nowego przekładu nie dokonano.
źródło -
http://bibliepolskie.pl/index.php
PS. Innym razem podzielę się fotkami "Kazań Mikołaja Reja" ojca języka i literatury polskiej, kaznodziei i teologa ewangelickiego.
Jestem już ciekawa "Kazań Mikołaja Reja".
